Cad is Cóipcheart ann?
Cad is cóipcheart ann?
Is ionann Cóipcheart agus an téarma dlíthiúil, ar a gcuirtear síos ar na cearta a thugtar d’údair/chruthaitheoirí catagóirí áirithe saothair. Síneann cosaint Chóipchirt chuig na saothair seo a leanas:
- bunsaothair liteartha, dhrámatúla, cheoil nó ealaíonta,
- taifeadtaí ceoil, scannáin,
- craoltaí, cláir chábla,
- eagrú clóghrafach eagrán foilsithe,
- cláir ríomhaire,
- bunachair shonraí bhunaidh.
Is é an t-údar úinéir an chóipchirt, rud a chiallaíonn an duine a chruthaíonn an saothar. Mar shampla is é grianghrafadóir an t-úinéir i gcás grianghraif. Mar sin féin, toisc gur foirm maoine é cóipcheart, féadfar an ceart a aistriú chuig duine éigin eile, mar shampla, chuig foilsitheoir. I gcás go gcruthaíonn fostaí an saothar le linn fostaíochta, is é an fostóir úinéir an chóipchirt sa saothar, mura bhfuil comhaontú dá mhalairt ann. Mar sin, i gcás an ghrianghrafadóra, má bhíonn sé/sí fostaithe ag eagraíocht nuachta, d’fhéadfadh gurb é an eagraíocht nuachta úinéir chóipcheart na ngrianghraf a fhoilsítear.
Ceart maoine is ea cóipcheart agus is féidir le húinéir an tsaothair smacht a bheith aige nó aici ar úsáid an tsaothair, faoi réir eisceachtaí áirithe. Tá an ceart eisiach ag an úinéir cosc a chur ar dhaoine tabhairt faoi an méid seo a leanas nó iad a údarú tabhairt faoi an méid seo a leanas:
- an saothar a chóipeáil
- an saothar a dhéanamh
- an saothar a chur ar fáil don phobal trí chraoladh nó trí thaifeadtaí
- oiriúnú den saothar a dhéanamh.
Tagann cóipcheart i bhfeidhm a luaithe is a chuirtear an saothar ar pháipéar, i scannán, nó i meán seasta eile amhail CD-ROM, DVD, an tIdirlíon, etc. Ní chuirtear cosaint ar bith ar fáil le haghaidh smaointe agus na smaointe in intinn duine; cosnaítear an dlí cóipchirt foirm chur in iúl na smaointe, ní na smaointe féin.
Cé acu an úinéir cóipchirt nó úsáideoir cóipchirt thú, tá sé ríthábhachtach do ghnó ar bith go dtuigfí na gnéithe bunúsacha maidir le cóipcheart. Ba cheart cuimhneamh i gcónaí, ní hamháin go bhfuil sé ceangailte leis an dlí do chóipcheart féin a chosaint agus cead a fháil ó thríú páirtithe sula mbainfear úsáid as ábhair faoi chóipcheart ach is cleachtas maith gnó é chomh maith.
Is féidir tuilleadh eolas úsáideach a fháil ón mBileog Eolas “Bunghnéithe Cóipchirt” ón Deasc Cabhrach Eorpach IPR.